Sự hỗn loạn đằng sau gói cứu trợ 900 tỷ USD ông Trump vừa ký

Sau một tuần trì hoãn và một buổi lễ ký hụt vào đêm Giáng sinh, tổng thống Mỹ vào đêm 27/12 đã ký duyệt gói 2.300 tỷ USD gồm cứu trợ Covid-19 cùng ngân sách chính phủ.

23:30 29/12/2020

"Là tổng thống Mỹ, tôi có trách nhiệm bảo vệ người dân đất nước trước những hậu họa và gian khổ kinh tế gây ra bởi virus Trung Quốc", Tổng thống Donald Trump mở đầu thông báo ký duyệt gói ngân sách kép vào đêm 27/12, theo văn bản được đăng tải trên cổng thông tin của Nhà Trắng.

"Tôi đã thông báo với quốc hội rằng tôi muốn giảm rất nhiều chi tiêu phung phí và tăng tiền cho người dân Mỹ với hình thức chi phiếu 2.000 USD/người lớn và 600 USD/trẻ em", ông tuyên bố.

"Tôi sẽ ký đạo luật kép và gói cứu trợ Covid với thông điệp mạnh mẽ thể hiện rõ với quốc hội rằng những đề mục phung phí cần bị loại bỏ. Tôi sẽ gửi lại quốc hội một bản thảo được ghi chú, từng đề mục, cùng đề xuất giản lược chính thức yêu cầu các khoản chi ngân sách này được loại khỏi đạo luật", ông Trump nhấn mạnh.

Thông báo phê duyệt gói ngân sách kép (gồm 900 tỷ USD hỗ trợ người dân trước tác động của Covid-19 và 1.400 tỷ USD chi tiêu ngân sách chính phủ) được tổng thống công bố sau gần một tuần trì hoãn và sức ép từ chính trị gia thuộc cả hai đảng Dân chủ lẫn Cộng hòa.

Sự trì hoãn đó đã đẩy chính phủ Mỹ đến bờ vực đóng cửa vì không đủ ngân sách hoạt động, khiến hàng triệu người Mỹ chịu thiệt thòi khi không thể tiếp cận phúc lợi thất nghiệp trong một tuần tới.

Quà Giáng sinh hụt

Tổng thống ký duyệt đạo luật kép ở khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago của ông tại Florida. Ông và gia đình vẫn đang trong kỳ nghỉ lễ Giáng sinh và đón năm mới 2021, theo AP.

Theo nhiều nguồn tin giấu tên, các trợ lý của Tổng thống Trump trong ngày 27/12 đã trình bày với ông nhiều phương án để nâng mức tiền trong chi phiếu hỗ trợ người dân.

Bản thảo của gói ngân sách kép đã được chuyển đến khu nghỉ dưỡng từ chiều 24/12 bằng máy bay vì các trợ lý cho rằng Tổng thống Trump có thể đổi ý vào bất kỳ lúc nào.

Trong đoạn video ngày 22/12 được đăng tải trên tài khoản Twitter, ông Trump kêu gọi quốc hội chỉnh sửa gói ngân sách nhưng không chính thức tuyên bố sẽ dùng quyền phủ quyết. Nhân viên Nhà Trắng vì vậy vẫn chuẩn bị phòng họp tại Mar-a-Lago trong trường hợp ông Trump muốn ký duyệt đạo luật.

Theo CNN, khu nghỉ dưỡng dành hẳn một phòng hội nghị vào đêm Giáng sinh để chuẩn bị lễ ký duyệt gói ngân sách. Các trợ lý đã sắp xếp bàn, ghế và bút ký tên được thiết kế dành riêng cho Tổng thống Trump.

Buổi lễ được lên kế hoạch vào lúc 19h ngày 24/12. Tuy nhiên, đến sát giờ tổ chức, họ nhận tin ông Trump lại đổi ý.

Trong suốt một tuần qua, đội ngũ cố vấn, trợ lý thân tín của Tổng thống Trump lẫn các thành viên lưỡng viện đều không được ông chia sẻ dự định cụ thể đối với gói ngân sách. Tổng thống cũng không đưa ra hướng đi nào rõ ràng sau khi chỉ trích dự luật vào đêm 22/12. Ngay cả đoạn video đêm đó cũng được Chánh văn phòng Nhà Trắng Mark Meadows tổ chức ghi hình bí mật, hạn chế thông tin cho đội ngũ thân cận.

Sức ép từ nhiều phía

Giới quan sát vẫn không hiểu được ông Trump đã đạt được gì khi trì hoãn ký duyệt gói ngân sách kép gần một tuần qua, theo AP.

Động thái được đánh giá là "lợi bất cập hại", với hậu quả nhãn tiền là sự phẫn nộ từ chính trị gia thuộc cả hai đảng Dân chủ lẫn Cộng hòa. Phe Dân chủ thậm chí còn thêm cơ sở để thúc đẩy tăng mức hỗ trợ cho người dân Mỹ, trái ngược với chủ trương hạn chế chi tiêu ngân sách của đảng Cộng hòa.

Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi nhận định việc ông Trump ký duyệt gói ngân sách là tin tốt lành cho 14 triệu người Mỹ vừa mất đi phúc lợi thất nghiệp vào cuối tuần Giáng sinh. Với gói cứu trợ Covid-19, hàng triệu người khác tại Mỹ sẽ có cơ hội vượt qua cuộc khủng hoảng kinh tế và đại dịch lịch sử.

Bà Pelosi đã lên kế hoạch tổ chức biểu quyết tăng mức hỗ trợ cho người dân lên 2.000 USD tại Hạ viện trong ngày 28/12. Ông Chuck Schumer, lãnh đạo phe thiểu số đảng Dân chủ tại Thượng viện, tuyên bố ông và các đồng nghiệp cùng đảng sẽ ủng hộ đề xuất.

Mặc dù ông Trump tuyên bố sẽ gửi lại quốc hội bản thảo với nhiều đề mục cần loại bỏ, các chuyên gia cho rằng đạo luật đã được ký thì khó có chuyện bị điều chỉnh. Các ghi chú của ông Trump "gần như chỉ là gợi ý". Phe Cộng hòa tại Thượng viện cũng không hé lộ ý định thay đổi lập trường.

Hạ nghị sĩ Gerry Connolly của đảng Dân chủ cáo buộc Tổng thống Trump đã "chơi trò cò quay kiểu Nga với sinh mạng của người dân Mỹ", trong khi bản thân ông vẫn hưởng sự an toàn.

Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Pat Toomey của đảng Cộng hòa nói ông thông cảm khi Tổng thống Trump muốn được ghi nhớ với hình ảnh một nhà lãnh đạo đòi hỏi mức hỗ trợ cao hơn cho người dân.

"Điều nguy hiểm là ông ấy sẽ chỉ được ghi nhớ với những hỗn loạn, đau khổ và kiểu hành xử thất thường", ông Toomey nhấn mạnh.

Thống đốc Larry Hogan của bang Maryland, một quan chức đảng Cộng hòa thường xuyên chỉ trích Tổng thống Trump thời gian qua, thừa nhận ông đã "từ bỏ hy vọng đoán được tổng thống sẽ làm gì kế tiếp". Hạ nghị sĩ Adam Kinzinger cũng nói ông rất bối rối trước những bước đi thời gian qua của nhà lãnh đạo.

"Tôi không thể hiểu nổi. Tôi không hiểu điều gì đang diễn ra và vì sao lại như thế, trừ phi ông ấy muốn tạo ra hỗn hoạn và chứng tỏ quyền lực vì thất vọng khi thất cử", hạ nghị sĩ thuộc đảng Cộng hòa của bang Illinois chia sẻ với CNN vào cuối tuần qua.